سکه‌های حصار شادمان

وادی حصار در جنوب جنوب تاجیکستان جایگیر است که در حدود آن، ناحیه‌های حصار، شهر نو، تورسون‌زاده، رودکی، وحدت و شهر دوشنبه واقع شده‌اند. برای آموزش تاریخ حصار دربرابر مواد باستان‌شناسی و خطی، سکه‌ها نیز منبعی مهم به‌شمار می‌روند. به‌طور کلی، پیدا شدن سکه‌ها در اطراف شهر دوشنبه نشان از وجود معاملات پولی در سراسر وادی حصار دارد. قدیم‌ترین سکۀ کشف‌شده در این وادی متعلق به دورۀ سلوکیان است. شش دفینه و شمار زیادی سکۀ مسین کوشانی یافت‌شده در این منطقه، حاکی از رشد و نمو تجارت و معاملات پولی در وادی حصار در دورۀ کوشانیان است. البته، در این دوره در نوشته‌های سکه‌ها نیز تغییرات جدی رخ داده است. در عصر پنجم میلادی در منطقۀ جنوبی آسیای میانه ازجمله وادی حصار سکه‌های نقره‌ای متعلق به شاهان ساسانی انتشار می‌یابند.  گنجینۀ ‌یافت‌شده در دوشنبۀ قدیم که عبارت از ۳۹ درهم شاهان ساسانی بود، این موضع را تأیید می‌کند. با ظهور اسلام در عصرهای ۷-۸ میلادی در ایران و آسیای میانه مرحله‌ای نو آغاز می‌شود که طی آن در سکه‌سازی و معاملات پولی نیز تغییراتی بنیادین رخ می‌دهد. یافت شدن درهم اموی و دو دفینۀ درهم‌های عباسی در ناحیۀ حصار نشان از وقوع این تغییرات دارد. سکه‌هایی از عصر سامانی، سلجوقی، خوارزمشاهی، مغول و تیموری نیز در وادی حضار کشف شده است که با بررسی آن‌ها می‌توان به معاملات پولی رایج در آن روزگاران پی برد. از دیگر سکه‌های کشف‌شده در وادی حصار می‌توان به سکه‌های مربوط به شیبانیان، خاندان اشترخانی و منغیت‌ها اشاره کرد. نگارنده پس از بررسی سکه‌های یافت‌شده از وادی حصار به این نتیجه رسیده است که معاملات پولی از دوره‌های بسیار قدیم، عصر سوم پیش از میلاد، در این ناحیه پیدا شده و تا ابتدای عصر بیست در ترقی بوده است.